Η συνέντευξη του μήνα

Η Δρ Τίνα Κατίκα, Project Manager στην ομάδα Smart Integrated Systems μας μίλησε για τις διαδρομές του νερού εκεί που συναντιώνται με καινοτόμες τεχνολογίες επαυξημένης πραγματικότητας και πήραμε μια ιδέα από την εξαιρετική δουλειά που γίνεται στον τομέα της κυκλικής οικονομίας. 

Τους τελευταίους μήνες ακούσαμε για το success story του δήμου Αθηναίων σχετικά με την επαναχρησιμοποίηση νερού από λύματα του δικτύου αποχέτευσης για την άρδευση. Πώς εμπλέκεται η ομάδα σας;

Το έργο NextGen ήταν πράγματι ένα έργο που έκλεισε με επιτυχία, υποστήριξε τεχνολογικές λύσεις κυκλικής οικονομίας νερού σε 10 ευρωπαϊκές πόλεις, ανάμεσα τους και η Αθήνα. Έτσι, είδαμε στο Φυτώριο του Δήμου Αθηναίων να αξιοποιούνται καινοτόμες λύσεις όπως το sewer mining που ανέπτυξε το ΕΜΠ μαζί με την ΕΥΔΑΠ, το Δήμο Αθηναίων και σχετικές εταιρείες. Αυτό που είδαμε στο Φυτώριο του Δήμου, ήταν ένα επιτυχημένο παράδειγμα κυκλικής οικονομίας νερού: τεχνολογίες που επιτρέπουν την επαναχρησιμοποίηση νερού μέσω της εξόρυξης λυμάτων απευθείας από το δίκτυο αποχέτευσης, την τοπική επεξεργασία σε φορητή μονάδα και τέλος την παραγωγή νερού υψηλής ποιότητας κατάλληλου για άρδευση πρασίνου, και άλλες χρήσεις στην πόλη. Η εξόρυξη λυμάτων ως σύστημα ανάκτησης νερού αποτελεί μια λύση κυκλικής οικονομίας που επιτρέπει σε πόλεις σαν την Αθήνα να αυξήσουν σημαντικά τους αρδευόμενους χώρους αστικού πρασίνου και να αυξήσουν την ανθεκτικότητα τους σε κλιματικές πιέσεις, καύσωνα κλπ.

Πρόκειται όμως για πολύπλοκες διαδικασίες και ροές που δεν είναι ορατές και δεν γίνονται εύκολα αντιληπτές από το ευρύ κοινό. Ο επισκέπτης του Φυτωρίου, για παράδειγμα, δεν θα μπορέσει να δει τι βρίσκεται μέσα σε δεξαμενές και να καταλάβει πώς ποτίζεται ο κήπος.  Η ομάδα μας επιδίωξε να αναδείξει αυτές τις καινοτόμες τεχνολογίες, αναλαμβάνοντας την υλοποίηση μιας ΕΠ εφαρμογής (CirculAR) που αξιοποιεί τεχνικές παιχνιδοποίησης για δώσει τη δυνατότητα σε όλους τους χρήστες της να ακολουθήσουν τις διαδρομές του νερού μέσα στους αγωγούς των λυμάτων και να μάθουν για τις πολύτιμες αυτές διαδικασίες που υποστηρίζουν την έννοια της κυκλικής οικονομίας, και έχουν πολλαπλά οφέλη για το περιβάλλον και τη βιωσιμότητα.

Τι δυνατότητες δίνει αυτή η εφαρμογή και γιατί είναι σημαντική;

Ένας αγωγός αποχέτευσης που διέρχεται κάτω από το φυτώριο σε βάθος 4 μέτρων, αγωγοί για τη μεταφορά των λυμάτων, εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων που βρίσκονται μέσα στις δεξαμενές, τις ποσότητες του νερού που καθαρίζονται και αξιοποιούνται, την ενέργεια που τελικά διασώζεται, είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που δεν μπορεί να δει κανείς με γυμνό μάτι όταν επισκέπτεται το φυτώριο Αθηνών και περιηγείται στο χώρο.

Το CirculAR δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να χρησιμοποιήσει το κινητό του για να ‘ζωντανέψει’ όλα αυτά τα στοιχεία και να λάβει επιπλέον πληροφορίες για χρήσεις, οφέλη, ακολουθίες και διαδικασίες που αφορούν την κυκλική πορεία του νερού πριν καταλήξει για χρήση ποτίσματος. Ο στόχος μας είναι να απευθυνθούμε σε ένα ευρύ κοινό, να το βοηθήσουμε να κατανοήσει τη δύσκολη έννοια της κυκλικής οικονομίας και να γνωρίσει τις εφαρμογές της.

Και μέσω της επαυξημένης πραγματικότητας, έχουμε τον ιδανικό τρόπο να απευθυνθούμε στο κοινό αυτό και να προσφέρουμε μια βιωματική και έντονα εκπαιδευτική εμπειρία ξενάγησης. Έτσι, ο χρήστης κατεβάζοντας την εφαρμογή και εφόσον βρίσκεται στο χώρο, μπορεί να χρησιμοποιήσει την κάμερα του κινητού του για να ανακαλύψει με τη βοήθεια του εικονικού βοηθού ‘Άρη’, – ενός διασκεδαστικού άβαταρ –  τις διαδρομές του νερού, και τις τεχνολογίες που κρύβονται πίσω από αυτές.

Φυσικά να προσθέσω ότι μια τέτοια εφαρμογή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και στην ανάδειξη άλλων καταστάσεων περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, να υποστηρίξει δηλαδή τη διαδικασία αναδάσωσης ή ανακύκλωσης, ή να παραμετροποιηθεί για να ξεναγήσει τον χρήστη σε άλλους χώρους διατηρώντας τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα. Μάλιστα πρόσφατα, είχαμε την ευκαιρία να παραμετροποιήσουμε την εφαρμογή αυτή και να την επιδείξουμε στο Athens science festival. Eκεί βασιστήκαμε σε τεχνικές παιχνιδοποιήσης πάλι για να βοηθήσουμε τις μικρές ηλικίες να κατανοήσουν τι είναι η κυκλική οικονομία του νερού ξεκινώντας από απλά οπτικοποιημένα παραδείγματα όπως το πως μπορεί κανείς να επαναχρησιμοποιήσει το νερό στο καζανάκι μέχρι εξειδικευμένες λύσεις όπως οι τεχνικές αφαλάτωσης που χρησιμοποιούν στην Κύπρο. Ήταν μια διαδικασία που μας βοήθησε να συλλέξουμε πολύτιμα δεδομένα για τους χρήστες μας, και μας έδειξε κατευθύνσεις προς την επόμενη εκδοχή της εφαρμογής, μια πιο ενημερωμένη έκδοση που βρίσκεται στα σκαριά.

Οι τεχνολογίες εκτεταμένης πραγματικότητας (XR) είναι ένας σύμμαχος στην αφύπνιση μας σε θέματα κυκλικής οικονομίας; Γιατί;

Από την μια η έννοια της κυκλικής οικονομίας που ακούμε τώρα τελευταία συνέχεια είναι δυσνόητη και πολυδιάστατη, και από την άλλη οι εμβυθυστικές τεχνολογίες εκτεταμένης πραγματικότητας (XR) – που περιλαμβάνει τις τεχνολογίες εικονικής πραγματικότητας, επαυξημένης πραγματικότητας και μικτής πραγματικότητας (VR, AR, ΜR) προσφέρουν από τη φύση τους ιδανικά περιβάλλοντα διαδραστικής μάθησης. Δικαίως λοιπόν έχουν γίνει τάση καθώς μπορούν να μεταμορφώσουν την εκπαιδευτική διαδικασία και να προσφέρουν ένα ιδανικό εργαλείο για την εξοικείωση μας σε θέματα που άπτονται της κυκλικής οικονομίας, μεταφέροντας τον χρήστη σε περιβάλλοντα τα οποία τα εξερευνεί εμπειρικά, χρησιμοποιώντας όλες τις αισθήσεις του.

Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση αλλά και τα πιο ευχάριστα στοιχεία σε αυτή τη πορεία ανάπτυξης;

Η συλλογή του υλικού και η προσπάθεια μας να μιλήσουμε με απλή, κατανοητή γλώσσα για να αναδείξουμε αυτό το υλικό σε ένα ευρύ κοινό -σε αυτή την περίπτωση τους επισκέπτες ενός φυτώριου-, ένα κοινό χωρίς σχετική γνώση, με ένα εύρος από εκπαιδευτικές ανάγκες, ήταν -και συνεχίζει να είναι- η μεγαλύτερη πρόσκληση στο εγχείρημα αυτό. Αλλά ίσως και το πιο ενδιαφέρον στοιχείο. Ενώ τεχνολογικά βρισκόμαστε σε άριστο επίπεδο, τα ζητήματα που μας απασχόλησαν ήταν σύνθετα: Ποιος είναι ο μέσος χρήστης στον οποίο απευθυνόμαστε, τι θέλουμε να του εξηγήσουμε και ποιος ο απώτερος σκοπός για να πούμε σε κάποιον ‘κατέβασε την εφαρμογή’; Πώς θα του μιλήσεις με τρόπο αντιληπτό;

Αυτή η πρόκληση είναι ταυτόχρονα και αυτό που μας κάνει να επιζητούμε τη συνεχή βελτίωση της εφαρμογής. Στο επόμενο διάστημα ετοιμάζονται επιδείξεις στην Κύπρο, Αλμερία και Βαρκελώνη. Ευελπιστούμε να συλλέξουμε και άλλα δεδομένα γιατί αυτή η διαδικασία είναι που οδηγεί την εξέλιξη, μας ωθεί να εισάγουμε και άλλες λειτουργικότητες με βάση τις ανάγκες των χρηστών, αλλά και μεθοδολογίες αξιολόγησης. Η αλληλεπίδραση με τους χρήστες βρίσκεται στην καρδιά της ανάπτυξης, και είναι και το πιο ευχάριστο κομμάτι της δουλειάς μας να βλέπεις πώς ο χρήστης παίρνει την εφαρμογή, παίζει και μαθαίνει μέσα από αυτή.

Αυτή τη στιγμή η εφαρμογή βρίσκεται σε φάση αναδιαμόρφωσης όπου προσπαθούμε να εισάγουμε περισσότερες λειτουργείες μηχανικής εκμάθησης και εντοπισμού αντικειμένων (οbject detection) και να ενισχύσουμε τη διάδραση με το χρήστη. Ευελπιστούμε ότι σε λίγους μήνες θα μπορούμε να την κατεβάζουμε όλοι και στα κινητά μας!